تحقیق آماده رابطه امين الدوله با رجال – 50 برگ وورد قابل ویرایش
تحقیق آماده رابطه امين الدوله با رجال – 50 برگ وورد قابل ویرایش
فصل اول – امين الدوله وديگران
1-رابطه امين الدوله با ميرزا ملكم خان
پس از بركناري امين السلطان در سلطنت مظفرالدين شاه و روي كار آمدن امين الدوله به خاطر و مودت ديرين بين امين الدوله و ملكم خان ، امين الدوله از مظفرالدين شاه اجازه گرفت تا ملكم خان را كه ناصرالدين شاه از او سلب عناوين و القاب و سمت كرده بود بار ديگر جزء خادمين دربار بپذيرد ، ملكم به سمت وزير مختار ايران در ايتاليا منصوب شد و تا پايان عمر در اين سمت باقي بود.
از ديگر « دوستان » كه در اين مورد با ملكم همراهي داشتند امين الدوله بود . نامه هاي خصوصي او به ملكم حاوي تازه اي است و همكاري او را با ملكم د رمورد الفباي روشن مي دارد . 1296
مي نويسد :
« نمونه خط مي رود بهتر شود ، اگر بيم غرابت بنود كه در بدو امر چشمها از خواندن به آساني عاجز شود عرض مي كردم فرق اغلب حروف بدون نقطه مورد مقدور است … اعراب را در خط سطر مقرر دارند كه تدريجاً از حروف معدود شود . اين اول قدم علم ماست بلكه تمام علم اين ملت در همين نكته است . خداي متعالي جنابعالي را تو فيق دهد . »
در همين زمان امين الدوله مترصد بود براي « ترويج حروف تازه كتابچه الفباي منتشر كند و هر چه اطلاعاتي درروزنامه جات پست است به اين خط تازه منطبق شود»به اين منظور از ملكم خواست يك دستگاه كامل از حروف كوچك و بزرگ خط جديد را حاضر كرده بفرستد و قيمت آنها را هم حساب نمايد .
گويا امين الدوله به خيال نشر روزنامه اي به خط تازه افتاد به ملكم نوشت « كار خط مملكتي بحمد الله بالا گرفته است » و اوراق نمونه اي كه ملكم فرستاده بود « مثل دسته گلي دست بدست
مي گردد » ولي « رواج اين خط را به اين مختصر اسبابها قانع نيستم و ميل دارم كه يك دفعه فرق حروف هم ساخته شود و اول شروع كنيم يك الفباي براي اطفال بيچاره خودمان تربيت كنيم تا از چنگ اين عمه جزو و بي پير خلاص شوند با يك دستگاه چاپ مختصري كه در پستخانه است
مي خواهم يك روزنامه كوچكي به اين خط ساخته … جبراً ميان مردم متفرق كنيم – رفته رفته خط خائن قديم به پاي خود خواهد گريخت ، حالا به مردم مخالف غلبه نكرديم به خط كهنه مي سازيم » ولي اين خط « كليد علم و دانش » است كه مشكلات كا را در آتيه رفع مي نمايد .
رساله « روشنائي » و رساله « نمونه خطوط آدميت » وهمچنين گلستان سعدي را ملكم با همان الفبا به خرج خودش در لندن به طبع رسانيد امين الدوله « ضمن كمال تحسين قلبي » چند انتقاد بجا مب كند : ا.ل اينكه « كاش نسخه هاي كوچك مثل رمان باتوارخ كوچك كه در ايران معروف نيست به اين خط چاپ مي شد كه تدريجا مي گرفتند . به شوق مي خواندند . گلستان را كه همه خوانده وداسنته اند اگر محل رجوع بشود به تفنن خواهد بود بيش از يك سطر نمي خوانند .. نمي دانم خواهيد فرمود گلستان چاپ شد محض اينكه نزديك به هر ذهن است و در بادي نظر به قرينه معهوده بي زحمت و اشكال مي خوانند … ولي اگر كتاب ومطلب تازه اي باشد مردم براي پيدا كردن مساله و فهميدن مطلب يقين به خودشان زحمت مي دادند و نسخه را تا آخر مي خواندند » دوم اينكه خوب بود « در شكل گيري حروف وفرق آنها در مهمل ومعجوم كه به نقطه حاجت نباشد ممكن بود توجهي مي فرموديد … يقين مي فرمائيد كه خواستيد از صورت مركوز در خاطرات ها خارج نشود و در اولكار چيزي نوسته نشود كه از ذهن دور باشد . »
اميدوار است كه اين نكته ها مايه ترديد نشود بلكه محرك « رشته خيالي » گردد و با همت و پشتكار « اين خط شوم عربي » از سر ما دست بردارد .
امين الدوله در نامه هاي خصوصي خود به ملكم حقايق بسيار مهمي را از اوضاع سياسي و فعاليت ملكم در جهت پيش بردن نقشه اصلاحات روشن مي دارد با وجود اوضاع عمومي و عدم توجه به كار اصلاحات ملكم در فرستادن « كتابچه » هاي متعدد و تشويق به اصلاحات همت غربي داشت .ولي حالا كه ديگر مشير الدوله در ميان نبود پيشنهادهايش را اغلب زا طريق امين الدوله و گاه مستقيماً به عنوان ناصر الدين شاه مي فرستاد .
ناصرالدين شاه دستخطي « مفصل‌و‌مشروح تاريخ‌سلطنت خودشان وچاره جوبي » نوشت و به مجلس وزيران فرستاد وجواب مطالبه كرد.«جوابها را‌مي توانيد از دور بشنويد : بعضي
مي گويند كارها هيچ عيب ندارد پاره اي مي گويند جرأت عرض حقيقت نداريم بالاخره جواب اين است كه پادشاه عقل چهل وزير دارد و باز همان آش و همان كاسه است » بار ديگر وزراي دولت به شهرستانك احضار شدندكه‌دركاراصلاح‌ملك‌چاره‌اي‌انديشند..«رفتيم و وزارتهاي دولت چند روزه و شب به خوردن چلوكباب و ملاقات احباب مشغول بودند راستي جاي جنابعالي خيلي خالي بود.»
ملكم قريب يك‌سالي‌كلمه‌اي‌از‌اصلاح و ترقي ننوشت وبا يارانش مدتي فطع مكاتبه كرد امين الدوله‌ظريفانه گفت:
