تحقیق آماده ترکان غز و درگیری با سنجر – 22 برگ وورد قابل ویرایش
تحقیق آماده ترکان غز و درگیری با سنجر – 22 برگ وورد قابل ویرایش
اوغوزهایی که در سال 548 ه.ق با سلطان سنجر درگیر شدند، قبل از آمدن به خراسان در ماوراءالنهر سکونت داشتند. مناطق سکونت آنها به احتمال قریب به یقین در مناطق شمال و شمال شرق بخارا بود. آنها به دو گروه قبیله ای تقسیم می شدند. در رأس «اوچ اوق ها» طوطی بگ بن اسحاق بن خضر تحت عنوان دادبگ و در رأس «بوزاوق ها» قورقوت بن عبدالحمید قرار داشت. آنها امیرانی هم به نام های دینار، بختیار، ارسلان چغری و محمود داشتند. که اینها بیگ های طایفه بودند علاوه بر اینها، بیگ هایی به نام های محمد، سنجر، بیگ داوود و سلمنجی نیز وجود داشتند که اشخاص ثروتمندی بودند. اوغوزها در ماوراءالنهر تحت حاکمیت قره خانیان (محمد ارسلان خان) بودند و مناسبات خوبی بین طرفین جریان داشت. آنها به حالت کوچ نشینی زندگی می کردند. اتسز به آنان اجازه داده بود که در مرزهای خوارزم قشلاق کنند و احشام خود را در آن حوالی بچرانند.
علت مهاجرت آنها و آمدنشان به خراسان در ارتباط با فشارهایی بود که از جانب قرلق ها به آنها وارد می شد. ابن اثیر نقل می کند که این دسته از غزان را قرلق ها از اوطانشان در ماوراءالنهر بیرون رانده بودند. همانطور که در فصل قبل اشاره شد. قرلق ها با قراختاییان همکاری کردند. آنها که در وجود قراختاییان برای خود پشتیبان نیرومندی را می دیدند در جنگی که در سال 536ه.ق/1141م که بین قراخانیان و سلطان سنجر روی داد، درشکست اردوی سنجر نقش مهم و مؤثری داشتند و پس از آن با پشتیبانی قره ختاییان اوغوزها را از ناحیه بیرون راندند. اوغوزها که به نوعی در ماوراءالنهر آواره شده بودند اجباراً به دعوت زنگی بن خلیفه شیبانی که امیر طخارستان بود. پاسخ مثبت دادند و به این سرزمین آمدند. و در ناحیه طخارستان واقع در شرق بلخ اسکان گزیدند.
بنابر اظهار راوندی و ظهیرالدین نیشابوری غزان در سرزمین «ختلان» یا «ختل» در همسایگی سرزمین چغانیان بین رودهای وخشاب و جیحون ساکن گردیدند. تعداد چادرهای آنها را در حدود چهل هزار ذکر کرده اند. که این رقم به نظر بسیار مبالغه آمیز می آید. اوغوزها از جانب سنجر به خدمت گرفته نشدند، بلکه مثل سایر رعایا با آنها رفتار شد. برای آنها مالیات مقرر شد که به خزانه شاه واریز می شد.این مالیات به میزان 24000گوسفند در سال بود. دستگاه اداری حاکم بلخ مساعی فراوانی مبذول می داشت تا رسوم مالیاتی معمول در نواحی اسکان یافتگان را در میان غزان نیز به کار بندد که این خود موجب مناقشه و مقاومت غزان شده بود.
میان زنگی بن خلیفه شیبانی امیر طخارستان و عمادالدین قماج که والی و نماینده سنجر در بلخ بود و بر طخارستان نیز که اقطاعات وسیعی در آنجا داشت حکومت می کرد، رقابت و اختلاف بود. و به نظر می رسد که زنگی بن خلیفه قصد داشت از نیروی جنگی این اوغوزها در درگیری با امیر قماج استفاده نماید و به همین جهت نیز از آنها دعوت کرد تا به ناحیه طخارستان بروند.
