تحقیق آماده (هاشم بن عتبه بن ابي وقّاص) (شيعه‌اميرالمومنين علي‌بن‌ابي‌طالب(ع)) – 19 برگ
تحقیق آماده (هاشم بن عتبه بن ابي وقّاص) (شيعه‌اميرالمومنين علي‌بن‌ابي‌طالب(ع)) – 19 برگ
مدخل
شيعه اميرالمؤمنين كيست؟
از آنجايي كه نام هاشم بن عتبه بن ابي وقّاص در كنار نام مالك اشتر، عماربن ياسربرده مي‌شود و به عنوان شيعة اميرالمومنين(ع) از آنها ياد مي‌كنيم لازم است توضيح داده شود كه‌شيعه به چه كساني گفته مي‌شود و آيا با عملكردي كه هاشم بن عتبه از خود نشان داد به‌عنوان شيعه اميرالمؤمنين مي‌توان از او ياد كرد يا نه؟
از آنجايي كه هاشم بن عتبه در زمان امامت و خلافت اميرمؤمنان علي (ع)در جنگ صفين رشادت هايي از خود نشان داده و به عنوان دوستدار علي (ع) شناخته‌مي‌شد و خود را از پيروان اميرالمؤمنين علي بن ابيطالب مي‌دانست و در جنگ صفين به‌درجه رفيع شهادت نائل آمد، از او به عنوان شيعه اميرالمؤمنين ياد كرديم. ولي دربارة اينكه آيا وي علي(ع) را خليفه، امام و وارث بلافصل رسول خدا(ص) مي‌دانسته است و اينكه آيا براساس ماجراي غدير خم به علي (ع) كه به اعتقاد شيعيان در آن روز به عنوان اميرمؤمنان و امام بعد از رسول خدا(ص) معرفي شده است، اعتقاد داشته است يا خير، منابع تاريخي در اين مورد مطلب خاصي را نقل نمي كنند. اما همين قدر مي‌توان اذعان داشت كه وي رابطه بسيار نزديك، دوستانه و صميمانه‌اي با علي (ع) داشت و در سخنراني‌هاي خود به رهبري وولايت علي(ع) تصريح و اعتراف مي‌كرد و در مقابل بدگوئي جواني كه در جنگ صفين شروع به رجز خواني نموده و به ناسزاگوئي‌علي (ع) پرداخت ودفاع كرد و عاقبت نيز در ركاب علي (ع) با دعاي آن حضرت به شهادت‌رسيد و تفصيل اين مطالب ضمن گفتارهاي آتي خواهد آمد.
گفتار اول: نسب و اسلام هاشم بن عقبه بن ابي وقّاص
1ـ نسب هاشم بن عتبه
هاشم فرزند عتبه بن ابي وقّاص است. عتبه برادر سعد بود و قبل از جنگ بعاث‌مرتكب قتلي شده، به يثرب گريخت. اما پس از هجرت پيامبر(ص) نيز مسلمان نشده و درجنگ احد در سپاه مشركين حضور داشت وي از جمله كساني بود كه در كشاكش جنگ‌آسيبي بر پيامبر(ص) وارد كرد. مسلمانان توانستند پيامبر(ص) را در جنگ احد نجات دهند كه از آن‌جمله علي بن ابي طالب (ع) و سعدبن ابي وقّاص بودند. هنگامي‌كه پيامبر(ص) خون از رخسار مبارك خود پاك مي‌كرد مي‌فرمود: «اشتد غضب الله علي من دمّا وجه نبيه» خشم خدا سخت خواهد بود بر آن كس كه روي پيامبر(ص) را به خون بيالود! و آن كس كه با پرتاب سنگ جراحت بر صورت پيامبر(ص) وارد كرده بود عتبه برادر سعد بود. سعد وقّاص مي‌گفت: بر هيچ چيز چنان حريص نبودم كه برقتل برادر خود از بهر آنكه وي چنان كرده بود و مرا يقين شده كه با گفتار پيامبر(ص) برادر من عتبه بدترين خلق است، از بهر آنكه وي خدا و پيامبر(ص) او را دشمن مي‌دارد.
بعد از ماجراي آسيب ديدن صورت پيامبر(ص) در جنگ احد توسط عتبه، منابع دوروايت را نقل مي‌كنند: يكي اينكه پيامبر(ص) در آنروز به كساني كه به وي آسيب رساندند نفرين كرد و از جمله آنان عتبه بود كه پس از مدتي درگذشت. اما برخي بر اين عقيده‌اند كه وي تا فتح مكه زنده بود و اسلام آورد و سپس در گذشت. بلاذري با نقل اين دو روايت در انساب الاشراف‌مرگ وي را قبل از فتح مكه قوي‌تر مي‌داند.
2ـ اسلام هاشم بن عتبه
